Në një hartë gjuhësore të Europës, rumanishtja zë një vend krejt të veçantë. Ndryshe nga fqinjët e saj, të cilët flasin kryesisht gjuhë sllave si bullgarishtja, serbishtja apo ukrainishtja, rumanishtja është e vetmja gjuhë romane në Lindjen e kontinentit. Ajo rrjedh nga latinishtja e folur e legjionarëve dhe kolonëve romakë që u vendosën në Dacia pas pushtimit nga perandori Trajan në shekullin II. Ky fakt e bën rumanishten një “ishull latin” i rrethuar nga një oqean kulturash dhe gjuhësh sllave.
Studimet filologjike tregojnë se më shumë se 70% e leksikut bazë të rumanishtes është me origjinë latine, ndërsa pjesa tjetër pasqyron shtresëzime historike të ndryshme: huazime nga sllavishtja, greqishtja, turqishtja dhe madje edhe nga hungarishtja. Kjo përzierje e bën gjuhën jo vetëm një dëshmi të rrënjëve të saj romane, por edhe një pasqyrë të historisë komplekse të rajonit ballkanik, ku kultura dhe popujt janë ndërthurur për shekuj me radhë.
Pozita e saj unike ka bërë që rumanishtja të tërheqë interes të veçantë nga gjuhëtarët. Nga njëra anë, ajo ruan tipare arkaike të latinishtes që gjuhët e tjera romane kanë humbur ndërkohë. Nga ana tjetër, ndikimi i gjuhëve fqinje ka krijuar struktura të veçanta që e bëjnë rumanishten të dallueshme, si përdorimi i nyjës pas emrit (liberul, fata). Kjo e vendos gjuhën në një kryqëzim të kulturave, duke i dhënë një identitet të dyfishtë: latin në rrënjë, ballkanik në zhvillim.
Për rumunët, gjuha është një element kyç i identitetit kombëtar. Në shekuj, kur vendi ka kaluar nën ndikime dhe sundime të ndryshme, ruajtja e gjuhës ka qenë mjeti kryesor i mbijetesës kulturore. Për këtë arsye, gjatë shekullit XIX, rilindësit rumunë u përpoqën të pastrojnë gjuhën nga elementët e tepërt sllavë dhe të ringjallin lidhjen me latinitetin, duke e konsideruar këtë si një mënyrë për të afirmuar orientimin perëndimor të kombit.
Sot, rumanishtja është gjuhë zyrtare jo vetëm në Rumani dhe Moldavi, por edhe një nga gjuhët e Bashkimit Europian. Me mbi 25 milionë folës vendas dhe komunitete të mëdha diasporike në Itali, Spanjë, Gjermani e Britaninë e Madhe, rumanishtja është bërë një urë midis Lindjes dhe Perëndimit. Mbi të gjitha, mbetet një dëshmi e gjallë se rrënjët e latinitetit nuk përkufizohen vetëm nga Mesdheu, por edhe nga malet e Karpateve.
