1 dhjetori konsiderohet sot data më e rëndësishme në kalendarin shtetëror të Rumanisë dhe njihet zyrtarisht si Dita Kombëtare e saj. Kjo ditë lidhet drejtpërdrejt me shpalljen e bashkimit të Krahinës së Transilvanisë, Banatit, Krishanës dhe Maramureshit me Mbretërinë e Rumanisë në vitin 1918, një ngjarje që historiografia rumune e njeh si “Marea Unire” - Bashkimi i Madh. Me këtë akt u hodhën bazat e Rumanisë së madhe ndërmjet dy luftërave botërore, duke ndryshuar përfundimisht hartën politike të rajonit.
Në fund të Luftës së Parë Botërore, Perandoria Austro‑Hungareze u shpërbë dhe në shumë territore të saj u organizuan kuvende kombëtare të popujve që kërkonin vetëvendosje. Rumunët e Transilvanisë, Banatit, Krishanës dhe Maramureshit, të cilët deri atëherë jetonin brenda kufijve të kësaj perandorie, u organizuan politikisht në këshilla kombëtare e komitete lokale për të përfaqësuar interesat e tyre. Në këtë kontekst u vendos thirrja e një Asambleje të Madhe Kombëtare në qytetin Alba Iulia, një qendër simbolike për historinë rumune që prej Mesjetës.
Më 1 dhjetor 1918, në Alba Iulia u mblodhën 1 228 delegatë të zgjedhur të romunëve nga Transilvania, Banati, Krishana dhe Maramureshi, të shoqëruar nga dhjetëra mijëra pjesëmarrës që kishin ardhur për të mbështetur vendimet e tyre. Në orët e para të mëngjesit, delegatët ndoqën shërbesa fetare, më pas u mblodhën në sallën e Kazinosë Ushtarake, ku nisi puna e Asamblesë. Një nga figurat kryesore të kohës, Vasile Goldish, lexoi tekstin e një rezolute që parashikonte bashkimin me Rumaninë dhe disa parime të rendit të ri politik e social.
Rezoluta e miratuar në Alba Iulia shpallte bashkimin e të gjitha territoreve të banuara nga rumunë në Transilvani, Banat dhe atë që quhej “Hungaria Rumune” në atë kohë, me Mbretërinë e Rumanisë. Teksti parashikonte gjithashtu barazi të drejtat për të gjitha kombësitë, liri të besimit dhe një regjim demokratik me votë të përgjithshme, duke i dhënë bashkimit një dimension politik modern. Vendimi u miratua në mënyrë unanime nga delegatët dhe u shpall publikisht para një turme të madhe në sheshin e qytetit.
Pas Asamblesë, vendimet e Alba Iulias duhej të njiheshin zyrtarisht nga shteti rumun. Më 11 dhjetor 1918, mbreti Ferdinand I firmosi ligjin “për bashkimin e Transilvanisë, Banatit, Krishanës dhe Maramureshit me Mbretërinë e Rumanisë”, duke sanksionuar juridikisht aktin politik të 1 dhjetorit. Ky hap përmbylli procesin e filluar më herët me bashkimin e Basarabisë (prill 1918) dhe Bukovinës (nëntor 1918) me Rumaninë, duke formuar të ashtuquajturën “Rumaninë e Madhe”.
Dita e 1 dhjetorit u bë festë kombëtare e Rumanisë vetëm pas ndryshimeve politike të vitit 1989. Para kësaj periudhe, festa kombëtare ishte 10 maji, që lidhej me shpalljen e pavarësisë dhe kurorëzimin e mbretit Carol I, ndërsa gjatë regjimit komunist festohej 23 gushti, data e kalimit të Rumanisë në anën e Aleatëve në vitin 1944. Pas rënies së regjimit, parlamenti i ri vendosi që 1 dhjetori, dita e Bashkimit të Madh, të jetë Dita Kombëtare, në përputhje me rolin qendror të vitit 1918 në historinë e shtetit modern rumun.
Sot, 1 dhjetori përkujtohet çdo vit me ceremoni shtetërore, parakalim ushtarak në Bukuresht dhe aktivitete përkujtimore në Alba Iulia, vendi ku u mbajt Asambleja e Madhe Kombëtare. Ngjarja shihet si moment referimi për formimin e Rumanisë së unifikuar, por në qendër mbetet fakti historik: më 1 dhjetor 1918, në Alba Iulia, përfaqësuesit e rumunëve të Transilvanisë dhe rajoneve fqinje vendosën në mënyrë të organizuar dhe të dokumentuar bashkimin e tyre me Mbretërinë e Rumanisë. Kjo datë shënon përfundimin e një procesi politik të ndërtuar mbi parimin e vetëvendosjes dhe të njëpasnjëshme bashkimesh territoriale gjatë vitit 1918.
